Ghana, 3^de Ananse Internationaal Urologisch Congres: Chirurgische behandeling van complexe vesicovaginale fistels.

Jaarlijks wordt vanuit het Urologisch Opleidings Instituut met ondersteuning van de farmaceutische industrie een stage Tropische Urologie aangeboden in Ghana. Hans de Wall (oud uroloog Reinier de Graaf Gasthuis) is als uroloog werkzaam in diverse ziekenhuizen in Ghana en heeft in 1997 samen met Jacques Bogdanowicz de Ananse Foundation opgericht. Zijn doel is om de urologische zorg te ondersteunen en verder te ontwikkelen. Hierbij ligt zijn nadruk bij medische scholing van lokale bevolking en hij wil voor de laagste kosten daar waar het het meest nodig is zorg verstrekken. Op dit moment is er slechts één uroloog beschikbaar per 2 miljoen Ghanezen.

Het onderwerp van het congres betrof voornamelijk de chirurgie van de complexe vesico-vaginale fistels. Dit is zijn onnatuurlijke verbindingen tussen blaas en vagina. Deze aandoening geeft hinderlijke urine incontinentie en is een zeer sociaal invaliderend. Vrouwen worden verstoten door hun man en komen volledig buiten de gemeenschap te staan. Vesico-vaginale fistels zijn in Afrika in tegenstelling tot bij ons met name het gevolg van lange moeizame bevallingen en complicaties na een keizersnede en komen veelvuldig voor. De littekenvorming die optreedt na een vrouwelijke besnijdenis maakt de problematiek nog ingewikkelder. Er wordt geschat dat als er geen nieuwe fistels bijkomen er vanaf nu nog 35 jaar nodig is om iedereen te behandelen.

Na een vlucht van 6 uur bereikten we de hoofdstad Accra waar we werden verwelkomd door Hans en de zwoele avondlucht van Ghana. De volgende dag begon de busreis van 10 uur over 300 kilometer hobbelige weg richting het ziekenhuis in Sunyani. Hierbij trok een indrukwekkend schouwspel van het Afrikaanse leven aan ons voorbij. Hoogopgestapelde en volgestouwde auto’s, felrode en gele huisjes, kerken en moskeeën en rijen van verkopers die met hun fantastische glimlach ons probeerde te verleiden met de goederen hoogopgestapeld op hun hoofd.

Na de officiële opening van het congres begeleid begaven we ons naar het OK-complex. Het programma betrof 31 patiënten zowel uit de regio Sunyani als uit dorpen 200 km verderop. De meeste patiënten lagen al enkele dagen in het ziekenhuis te wachten op onze komst.

We werden direct geconfronteerd met de harde realiteit van Afrika. Een zeven jarig kind met onduidelijk geslacht die voor onderzoeken in het ziekenhuis lag. Door de beperkingen van de diagnostiek zal het geslacht nooit duidelijk zal worden en zal haar rol binnen “haar” gemeenschap onzeker en moeilijk zijn. We hebben diverse operaties verricht waaronder: het insnijden van een verlittekende plasbuis, steenoperaties, het herstellen van volledige verzakkingen, sluiten van verbindingen tussen vagina en blaas, vernauwde vagina door het gebruik van medicinale kruiden en herstel van aanlegstoornissen van de nieren en urinewegen. De ziektebeelden en de afwijkingen die je ziet in Afrika zijn zeer indrukwekkend en zeer verschillend van de ziektebeelden in Nederland.

Een indrukwekkend voorbeeld betrof een 6 jarig meisje dat mishandeld werd omdat ze niet zindelijk werd waarbij na evaluatie uiteindelijk sprake bleek te zijn van een urineleider die inmondde in haar vagina. Hiervoor is een herstel operatie verricht waardoor ze droog zal zijn in de toekomst. Een ander voorbeeld is een 84 jarige patiënte die reeds 40 jaar verbannen was van haar gemeenschap vanwege urineverlies op basis van zo’n vesico-vaginale fistel. Hiervoor is een operatie via de vagina verricht. We verwachten dat zij geen urine verlies meer zal hebben en kan terugkeren naar haar familie.

Tijdens het programma zijn diverse presentaties gegeven over diverse onderwerpen met extra aandacht voor de anatomie van de bekkenbodem en de fistelchirurgie.

De reis werd afgesloten met een bezoek aan het ziekenhuis van Hans in Offinso. Het is bewonderenswaardig hoe hij dit met zijn familie vanaf de eerste steen heeft opgebouwd. Via de Ananse Foundation zijn zowel financiële bijdragen als ook materiële giften door persoonlijke initiatieven van urologen uit Nederland geschonken. Vaak betreft dit goed bruikbare spullen die in Nederland zijn afgeschreven of overbodig zijn geworden. Dit heeft ons bewust gemaakt van het  belang dat afgeschreven materiaal een tweede leven kan krijgen in het Ghana of andere ontwikkelingslanden.  Na een prachtige ceremonie georganiseerd door de Ashanti chief in Offinso was het einde van de reis in zicht. Met bijzondere indrukken en een voldaan gevoel gingen we weer huiswaarts. Bent u geïnteresseerd in de Ananse foundation kunt u contact opnemen via Anansefoundation.org.