Waar zit de prostaat en hoe ziet de prostaat eruit?

De prostaat is een klier die vlak onder de blaasuitgang en om de plasbuis heen ligt. De prostaat is alleen bij inwendig onderzoek via de anus te voelen. De prostaat is ongeveer zo groot als een kastanje en maakt onderdeel uit van het mannelijk voortplantingssysteem.

Wat doet de prostaat?

De functie van de prostaat is het vervoer van zaadcellen. Bij een zaadlozing komen de zaadcellen samen met het prostaatvocht naar buiten. De prostaat heeft de merkwaardige eigenschap dat hij vanaf de puberteit gaat groeien. Deze groei van de prostaat wordt geregeld door hormonen. Meestal gaat de groei van de prostaat rond het 50ste levensjaar problemen opleveren.

Hoe vaak komt prostaatkanker voor?

Bij mannen ouder dan 45 jaar is prostaatkanker de meest voorkomende kankersoort. Belangrijk om te realiseren is dat de meeste mannen dood gaan met prostaatkanker maar niet aan prostaatkanker. Het is namelijk vaak een langzaam groeiende vorm van kanker waar u geen last van hoeft te krijgen. In 2010 is bij 10.391 mannen in Nederland prostaatkanker geconstateerd (bron: cijfersoverkanker.nl).

Welke klachten kunt u krijgen bij prostaatkanker?

Eigenlijk geeft prostaatkanker pas in een late fase klachten zoals botpijnen en vermoeidheid. Meestal wordt een verdenking van prostaatkanker echter door een bloedonderzoek gevonden. Vaak wordt het PSA op verzoek van patiënt geprikt bij een algehele check-up. De PSA-waarde staat voor Prostaat Specifiek Antigeen. Dit is een eiwit dat wordt aangemaakt en uitgescheiden door de cellen van de prostaat. Als deze verhoogd is kan dit wijzen op prostaatkanker. Echter een infectie van de prostaat of een goedaardige prostaatvergroting kan ook een verhoging geven.
In Nederland is er geen standaard PSA screening zoals bij bijvoorbeeld borstkanker.
Uit onderzoek is gebleken dat een heel groot deel van de prostaatkankers langzaam groeit en dus geen problemen zal geven. Aan ons is de taak om voor u te kijken of u prostaatkanker heeft en ook een inschatting te maken of u aanvullende behandeling nodig heeft.
Voor een inschatting op uw risico op prostaatkanker kunt u gebruikmaken van prostaatwijzer.nl.

Wat voor een onderzoeken krijgt u bij een verhoogde PSA waarde?

Hoe ouder u bent, des te groter is de kans dat uw PSA-waarde verhoogd is.
We kijken dus altijd naar uw leeftijd in combinatie met de waarde. Indien u een verhoogde PSA waarde heeft zal in eerste instantie inwendig (via de anus) naar de prostaat worden gevoeld en waarschijnlijk zult u een echo krijgen van de prostaat waarbij er biopten worden afgenomen door kleine prikjes via de anus. De hoeveelheid prikken hangt af van de grootte van de prostaat maar is meestal tussen de 8-10. Hierbij wordt weefsel afgenomen dat zal worden onderzocht. (folder prostaatbiopten)

Wat is de behandeling als er geen prostaatkanker wordt geconstateerd?

De verdere behandeling hangt erg af van uw leeftijd en de hoogte van de PSA-waarde. Het kan zijn dat we na drie maanden nog een keer de bloed PSA waarde zullen meten. Ook kan soms geadviseerd worden om nog een keer het prostaat onderzoek te herhalen, een aanvullende MRI scan (=foto)  te maken of een PCA3 test (=urineonderzoek) te doen. Dit zijn aanvullende onderzoeken om te kijken of u een verhoogd risico heeft op prostaatkanker.

Welke behandeling krijgt u bij prostaatkanker?

Het is lastig om u daar een eenduidig antwoord op te geven. De verschillende mogelijke behandelingen zijn afhankelijk van de uitgebreidheid van de kwaadaardigheid en het de agressiviteit van de prostaatkanker. Soms zal een aanvullende botscan gemaakt moeten worden of een operatie waarbij de lymfeklieren worden nagekeken als u een verhoogd risico heeft op uitzaaiingen.

We maken gebruik van een online keuzehulp. Deze hulp is voor u geschikt als u gelokaliseerd prostaatkanker heeft met beperkte tumorgrootte, en uw PSA lager is dan 20 en Gleason score 7 of lager is. U leest online over de mogelijke behandelingen. Daarna zet u uw afwegingen op een rij. Na het doorlopen van de keuzehulp ziet u uw samenvatting. Dit wordt samen met uw uroloog besproken.

Wat is de behandeling als uw prostaatkanker beperkt lijkt tot de prostaat?

Bij een prostaatkanker die beperkt is tot de prostaat zijn diverse behandelingsmogelijkheden. Soms wordt geadviseerd om geen aanvullende behandeling te verrichten maar elke 3 maanden uw PSA te bepalen. Dit beleid heet Active Surveillance. Dit klinkt raar maar we weten dat een groot deel van de mannen nooit klachten zal ontwikkelen van de prostaatkanker. Dat wil zeggen dat een groot deel van de mannen overlijdt met prostaatkanker maar niet door prostaatkanker. Aangezien de behandelingen van prostaatkanker beduidende bijwerkingen hebben die uw levenskwaliteit kunnen beïnvloeden zal samen gekeken worden of deze mogelijkheid voor u geschikt is. Als u bij de routine controles een PSA stijging wordt gevonden zal een alsnog een genezende behandeling worden geadviseerd. Voor deze behandeling wordt vaak gevraagd mee te doen aan een internationaal wetenschappelijk onderzoek van het Erasmus Medisch Centrum, de PRIAS-studie. Online wordt dan advies gegeven over de verdere behandeling.
Als de prostaatkanker nog niet is uitgezaaid, is een genezende behandeling mogelijk. De behandelingsmogelijkheden bestaan uit een operatie of bestraling.

Operatie

Bij de operatie nemen we de prostaat met het omliggende kapsel en de zaadblaasjes weg en maken we een nieuwe verbinding tussen blaas en plasbuis. Deze operatie kan door middel van een zogenaamde kijkoperatie  met behulp van een robot. Deze operatie heet een radicale prostatectomie. De risico’s van de operatie bestaan naast bloedverlies en infectie ook uit afname (of verdwijnen) van de erectie en kan ook (soms tijdelijk) ongewild urineverlies geven.

Bestraling

Er zijn twee typen bestralingen, de inwendige en de uitwendige manier. De keuze hiervan is afhankelijk van de PSA-waarde maar ook van de grootte van de prostaat.

Uitwendige bestraling gebeurt meestal poliklinisch nadat eerst goudmarkers in uw prostaat worden aangebracht. U zal gedurende 6-7 weken elke werkdag enkele minuten worden bestraald.
Inwendige bestraling (brachytherapie) gebeurt door radioactieve zaadjes in de prostaat aan te brengen. Het effect van de bestraling zorgt ervoor dat de tumorcellen en ook een deel van de gezonde cellen afsterven. Bijwerkingen van uitwendige bestraling kunnen zijn: een rode huid op de bestraalde plaats, darmklachten, plasklachten en erectiestoornissen. Inwendige bestraling kan leiden tot plasklachten en erectiestoornissen. Vaak is het nodig om u naast de bestraling testosteron-remmende hormonen te geven om de tumor maximaal te behandelen.

Wat zijn de behandelingsmogelijkheden als uw prostaatkanker is uitgezaaid?

Is de prostaatkanker uitgezaaid dan is genezing in principe niet meer mogelijk. De behandeling is dan gericht op het zolang mogelijk voorkómen van klachten. Aangezien testosteron de belangrijkste voedingsbron voor prostaatkanker kan door verlaging van het testosteron een afremming van de prostaatkanker worden verkregen. Dit kan door middel van een operatie waarbij de zaadballen worden verwijderd of door middels van medicatie waardoor de testosteron productie wordt platgelegd.  Bijwerkingen van deze behandeling zijn onder andere: minder zin in vrijen, moeite een erectie te krijgen, veranderingen in de lichaamsbeharing, vermoeidheid en een verandering in de vetverdeling binnen het lichaam. Soms kan het enkele jaren duren voordat de prostaatkanker toch weer activiteit gaat vertonen dan is soms aanvullende chemotherapie nodig om de kanker weer af te remmen.

Heeft u behoefte aan contact met lotgenoten?

Er bestaat een patiëntenvereniging. Aanvullende informatie kunt u krijgen via prostaatkankerstichting.nl.